Koło Gospodyń Wiejskich – istota i tradycja
Koła Gospodyń Wiejskich (KGW) to dobrowolne organizacje społeczne kobiet wiejskich, które powstawały od końca XIX wieku na ziemiach polskich w różnych zaborach. Ich głównym celem było aktywizowanie kobiet, promowanie kultury, oświaty, racjonalnego gospodarowania w domach i gospodarstwach rolnych, a także wspieranie lokalnych społeczności. KGW pełniły ważną rolę kulturotwórczą i integracyjną – organizowały kursy, spotkania, wydarzenia towarzyskie i patriotyczne. Dziś kontynuują te działania, pielęgnując lokalne tradycje, kuchnię i rękodzieło.
Początki – od XIX wieku do okresu międzywojennego
Pierwsze organizacje kobiece na wsi powstawały w zaborze pruskim i rosyjskim. 4 marca 1866 roku w Piasecznie koło Gniewu zawiązało się Towarzystwo Gospodyń – pierwsza znana tego typu organizacja. W 1877 roku Filipina Płaskowicka założyła Koło Gospodyń Wiejskich w Janisławicach pod Głuchowem.
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku różne lokalne grupy kobiet wiejskich przyjęły wspólną nazwę – Koła Gospodyń Wiejskich. Z okresu międzywojennego brak dokładnych danych dotyczących działalności KGW w Dębnie.
Lata powojenne: 1948–1959 – narodziny KGW w Dębnie
Po II wojnie światowej w Dębnie zaczęto odbudowywać lokalne struktury społeczne. W 1948 roku zawiązała się Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna „Jutrzenka”, której przewodniczył Jan Słabiak. Przy tej spółdzielni powstała pierwsza organizacja kobieca, skupiająca pracownice spółdzielni. Ze względu na jej zamknięty charakter, kobiety spoza spółdzielni nie angażowały się w działalność.
Przełom nastąpił w 1954 roku, gdy oficjalnie utworzono Koło Gospodyń Wiejskich. Paulina Kosior objęła funkcję przewodniczącej, a Koło liczyło około 30 członkiń. Początkowo opierało się na współpracy z miejscowym Kółkiem Rolniczym.
Lata 60. – dynamiczny rozwój
W 1962 roku nauczycielki z dębieńskiej szkoły podstawowej przystąpiły do KGW, co nadało organizacji nową jakość. Zofia Worek rozpoczęła prowadzenie dokumentacji, a Koło zaczęło działać bardzo aktywnie.
Członkinie organizowały kursy gotowania, szycia, hafciarstwa, pokazy warzywnictwa i hodowli drobiu. Życie towarzyskie rozkwitało: wieczorki taneczne i zabawy integrowały mieszkańców. Dochody z imprez przeznaczano na cele społeczne: pomoc ubogim, organizację Dnia Kobiet i Dnia Dziecka, a także zakup cegiełek na budowę Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie.
Lata 1965–1979 – inwestycje i zaangażowanie społeczne
W marcu 1965 roku funkcję przewodniczącej objęła Jadwiga Korzystka. Wraz z sekretarz Zofią Błądek i skarbnik Zofią Worek prowadziła Koło przez okres intensywnego rozwoju. W tym czasie liczba członkiń wzrosła do 63.
Członkinie włączały się w budowę lokalnych instytucji: szkoły podstawowej (1960–65), Gminnej Rady Narodowej (1967), ośrodka zdrowia (1968–69) i remizy strażackiej (1971–74). Wspierały organizacyjnie i kulinarnie każde otwarcie tych placówek.
KGW inicjowało także wyjazdy i współpracę z sąsiednimi miejscowościami. W 1971 roku zorganizowano wycieczkę do Zamościa, Lublina i Majdanka. W 1972 roku Koło współorganizowało gromadzkie dożynki, w których uczestniczyło kilka tysięcy mieszkańców.
Lata 80. – kontynuacja i podtrzymanie tradycji
W 1982 roku, po śmierci Zofii Worek, nową przewodniczącą została Antonina Mach. W jej domu odbywały się kursy gotowania i pokazy kulinarne.
6 stycznia 1986 roku Koło liczyło ponad 40 członkiń. Pomimo trudnych czasów, KGW kontynuowało działalność społeczną, m.in. poprzez pomoc przy organizacji wydarzeń parafialnych i dożynek.
Reaktywacja: od 2003 roku do współczesności
W 2003 roku Czesława Tupaj objęła funkcję przewodniczącej. Do Koła dołączyły nowe osoby, a panie otrzymały do dyspozycji zaplecze w remizie strażackiej.
Z inicjatywy przewodniczącej powstał zespół śpiewaczy „Dębnianie”, który aktywnie uczestniczy w lokalnych wydarzeniach. Członkinie same uszyły stroje ludowe i zaczęły prezentować dawną muzykę i obrzędy.
KGW z Dębna zaczęło także angażować się w organizację imprez kulinarnych i plenerowych na terenie całego kraju. Pierogi, gołąbki czy kapusta z grochem zyskały uznanie na wydarzeniach takich jak „Kapuściany Jarmark” czy „Włościańskie Jadło”.
Przekaz pokoleniowy i działalność projektowa
Koło przekazuje młodszym pokoleniom tradycję wicia wieńców dożynkowych i gotowania regionalnych potraw. Zajęcia z bibułkarstwa, haftu i zdrowej żywności, prowadzone są w ramach projektów takich jak „Od juniora do seniora” czy „Wiejska świetlica dla wszystkich”.
Koło współpracuje z wieloma instytucjami, w tym z GOK, Radą Sołecką, OSP, parafią i Stowarzyszeniem Rozwoju Wsi Dębno.
Jubileusze, współczesność i dalszy rozwój
W 2012 roku KGW obchodziło jubileusz 50-lecia istnienia. W 2018 roku zarejestrowano Koło w Krajowym Rejestrze KGW, co pozwoliło na uzyskanie dotacji z budżetu państwa. Przewodniczącą została Agnieszka Moszkowicz.
W ostatnich latach Koło intensywnie działa na rzecz promocji kultury ludowej wsi Dębno. Organizuje uroczystości takie jak Dzień Seniora, Dzień Matki, Niedziela Palmowa, Boże Ciało, koncerty i festyny. Współorganizuje także projekty wspierające integrację międzypokoleniową oraz modernizację infrastruktury (nowy dach, elewacja, wiata taneczna).
Koło Gospodyń Wiejskich w Dębnie stanowi żywy przykład lokalnego patriotyzmu, aktywności społecznej i dbałości o dziedzictwo kulturowe. Przez ponad pół wieku zbudowało wspólnotę, która nie tylko działa na rzecz mieszkańców, ale również przekazuje młodszym pokoleniom wartości zakorzenione w polskiej wsi – pracowitość, solidarność, kreatywność i szacunek dla tradycji.
Quiz o KGW w Dębnie – Historia i Tradycje
Quiz: Koło Gospodyń Wiejskich z Dębna